روز بيست هشتم مرداد روز كودتاي ننگين سال 1332

کودتای ۲۸ مرداد،  كودتايي است که با طرح و حمایت مالی و اجرایی  سازمان اطلاعات مخفي بريتانيا (اس‌آی‌اس) و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا ( سيا ) و با همراهی  ارتش شاهنشاهي ايران ، بر ضدّ دولت دكتر مصدق در 28 مرداد ۱۳۳۲ به وقوع پیوست  در آمريكا از آن به نام  عمليات آژانس ( Operation Ajax) نیز یاد می‌شود.

کودتای ۲۸ مرداد از بحث برانگیزترین وقایع تاريخ معاصر ايران به‌شمار می‌رود و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف دربارهٔ آن وجود دارد.

طرفداران  محمدرضا پهلوي،  نخست وزير وقت را به نقض  قانون اساسي مشروطه متهم و از برکناری او توسط شاه دفاع می‌کنند و آن وقایع را «قیام و رستاخیز ملی» می‌نامند.

دولت مصدق که با پافشاری برای در دست گرفتن کنترل کامل منابع نفتی کشور چالش با دولت‌های غربی را به جان خریده بود، سرانجام در ۱۹ اوت سال ۱۹۵۳ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی توسط سرلشکر فضل ا.. زاهدي که از حمایت ایالات متحده آمریکا برخوردار بود، سرنگون شد.

کودتا برضد دولت مصدق پس از آن امکان‌پذیر شد که ابتدا دولت آمریکا طی عملیاتی موسوم به «عملیات آژاکس» ایران را در آشوب و هرج و مرجی فروبرد که راه را برای سقوط مصدق هموار کرد. در آن زمان دولت آیزنهاور در آمریکا نگران آن بود که این طرح به بیراهه کشیده شود و نیروهای حزب توده با بهره جستن از ناامنی قدرت را در دست بگیرند.